بررسی نقش توسعه اقتصادی - اجتماعی در ارتقای شاخص عملکرد زیست محیطی: مطالعه موردی ایران و مقایسه آن با کشورهای توسعه یافته

ارزیابی وضعیت عملکرد زیست محیطی ایران در دوره 2006 تا 2012 در مقایسه با سایر کشورهای جهان و بررسی رابطه شاخص های توسعه اقتصادی و اجتماعی و نقش آن در ارتقای عملکرد زیست محیطی موضوع مقاله حاضر است. رویکرد پژوهش بر این فرض مبتنی است که عملکرد زیست محیطی کشورها تابعی از سطح توسعه یافتگی آنها در ابعاد اقتصادی و اجتماعی است. از نظر روش شناسی مطالعه حاضر به شیوه اسنادی و با استفاده از تحلیل ثانویه داده های گزارش توسعه انسانی و داده های مربوط به شاخص عملکرد زیست محیطی که برای 194 کشور جهان در دسترس می باشد به اجرا درآمده است. جامعه آماری شامل تمام کشورهای جهان است که به اقتضای سوالات تحقیق جایگاه و وضعیت ایران با گروهبندی های خاصی از کشورها مانند کشورهای خاورمیانه، کشورهای oecd و میانگین جهانی مورد مقایسه قرار گرفته است. داده های تحقیق با کاربرد نرم افزار spss و آماره های مختلف توصیفی و استباطی و انواع تحلیل های یک، دو و چند متغیره مورد سنجش و تحلیل قرار گرفته است. یافته های تحقیق بیانگر این است که عملکرد زیست محیطی کشورها دارای رابطه معنی دار با شاخص های اقتصادی مانند سرانه درآمدی ملی و بسیاری از شاخص های اجتماعی است.بر اساس نتایج تحلیل رگرسیون چندگانه متغیرهای شاخص سلامت، کاربرد اینترنت، باسوادی بزرگسالان، هزینه عمومی آموزش و میانگین نرخ رشد سالانه جمعیت می توانند بیش از 60درصد تغییرات شاخص عملکرد زیست محیطی را تبیین کنند. داده های بدست آمده همچنین نشان می دهند که روند عملکرد زیست محیطی ایران تقریبا همانند سایر کشورهای جهان از 2006 تا 2008 افزایش یافته و سپس از 2010 تا 2012 کاهش می یابد. ارزیابی جایگاه ایران در مقایسه با سایر کشورها در فاصله 2006 تا 2012 حاکی از این است که کشورهای oecd از نظر عملکرد زیست محیطی بالاتر از همه کشورها قرار داشته و ایران بعد از این کشورها در رده دوم قرار می گیرد. از این نظر ایران وضعیت بهتری نسبت به میانگین جهانی (رتبه سوم) و کشورهای خاورمیانه (رتبه چهارم) دارد.